سیمای شخصیت امام هشتم (ع) در قلم مورخان

ساحل کریمی | شهرآرانیوز؛ رفتن به زیارت امام رضا (ع) به طور قطع یکی از خاطره انگیزترین سفر‌ها و حضور در بهترین مکان‌هایی است که ره آورد و توشه‌ای غیر از ایجاد آرامش در انسان ندارد. آنچه این سفر و زیارت را پربار‌تر می‌کند، شناخت دقیق از وجود مبارک امام (ع) با معرفی کسانی است که در آن دوران با حضرتش حشر و نشر داشتند و به واقع راویان حقیقت گو هستند. به همین دلیل شهرآرانیوز در گفتگو با حجت الاسلام والمسلمین محسن ادیب بهروز، استاد حوزه و دانشگاه، نگاهی دارد به آنچه از دل تاریخ درباره رفتار، کردار و علم امام رضا (ع) به ما رسیده است.

مورخان سایه وجودی امام (ع) را توصیف کردند

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم تهران معتقد است: در وهله اول شخصی که‌ می‌خواهد طبق منطق و عقل بشری فردی یا پدیده‌ای را معرفی کند باید بر او کاملا احاطه داشته باشد، در این صورت شرایط معرفی را خواهد داشت. با توجه به اینکه غیر از خداوند متعال، پیامبر و ائمه اطهار (ع) کسی نمی‌تواند درباره وجود مقدس این بزرگواران اظهارنظر کاملی کند که معرف و مؤید ظرفیت عظیم وجودی آن هاست، باید گفت ولو آن فرد جناب اباصلت به عنوان خواص و صحابه امام رضا (ع) باشد به تعبیر امام خمینی (ره) فقط به سایه امام (ع) نزدیک شده است نه تمام ابعاد وجودی ایشان!

دانشمندتر از امام رضا (ع) در دوران حیاتشان ندیدیم

او در این باره گفت: به طور قطع واقعیت و حقیقت وجودی امام رضا (ع) بدون اغراق هزاران برابر بیشتر از نقل قول‌های مورخان و نزدیکان به امام (ع) بوده است. مرحوم طبرسی از مورخان شیعه از قول شخصی به نام ابراهیم بن عباس که با امام رضا (ع) ارتباط داشته و محشور بوده، نقل کرده است: از امام رضا (ع) دانشمندتر در عصر خود ندیدم، با این استدلال که پرسشگران، هر سؤالی نزد امام (ع) مطرح می‌کردند، امام (ع) بسیار صریح و شفاف پاسخ می‌گفتند، در حالی که همواره گمان می‌کنیم دایره علم امامان به معارف الهیات و مسائل دینی ختم می‌شد.

مأمون در به چالش کشیدن امام (ع) شکست خورد

استاد حوزه افزود: وی بر این موضوع تأکید داشت که مأمون دانشمندان را در رشته‌های مختلف جمع می‌کرد با این هدف که در این پرسش و پاسخ‌ها به تصور خود، امام (ع) را به چالش بکشد؛ در حالی که طی یکی دو سال برنامه‌های پرسش و پاسخ ترتیب داده شده از سوی مأمون، امام (ع) به همه سؤالات پاسخ دادند، بنابراین ابراهیم بن عباس به این نتیجه رسید که در بعد دانشی از امام رضا (ع) دانشمندتر در هر رشته و موضوعی ندیدم.

هیچ فردی بدون گرفتن پاسخ صحیح از محضر امام (ع) خارج نمی‌شد

حجت الاسلام و المسلمین ادیب بهروز گفت: مرحوم طبرسی نقل می‌کند به غیر از بعد علمی امام (ع)، ایشان در ادبیات گفتاری با هر فردی مواجه می‌شد با رأفت و مهربانی با وی برخورد می‌کرد به گونه‌ای که هرگز گزارش نشده است امام رضا (ع) با کلام و رفتارشان به کسی ستم و ظلمی کرده باشد ولو آن فرد متوجه نشود. ضمن اینکه هر فردی که پرسشی نزد امام (ع) مطرح می‌کرد محال بود بدون گرفتن پاسخ صحیح از محضر امام (ع) خارج شود.

با لهجه و زبان پرسشگران با آن‌ها گفتگو می‌کردند

وی درباره معرفی امام (ع) از زبان اباصلت نیز گفت: اباصلت که مأنوس با امام (ع) و به عبارتی ذوب در امام رضا (ع) است درباره امام (ع) می‌گوید: امام رضا (ع) با هر شخصی، در هر زبانی و هر لهجه‌ای دیدار و گفتگو می‌کرد طبق زبان و لهجه آن فرد با وی به سخن مشغول می‌شد. به این معنا که امام رضا (ع) مطابق قواعد بسیار عالی ادبیاتی آن لهجه گفتگو می‌کردند به نحوی که متخصصان آن لهجه از این همه تسلط دچار حیرت می‌شدند، به طوری که وقتی افراد در آن لهجه می‌خواستند به یک دستور زبان درستی برسند خود را محتاج امام (ع) می‌دانستند.

شبیه‌ترین چهره و قامت را به پیامبر (ص) داشتند

استاد و محقق دینی درباره معرفی چهره و سیمای امام رضا (ع) از قول مورخان گفت: شامی به عنوان مورخی شناخته شده، از قول نزدیک‌ترین افراد به امام رضا (ع) می‌گوید: از لحاظ چهره و قامت امام رضا (ع) کاملا شبیه به وجود مبارک پیامبر (ص) بوده است، بنابراین این گونه نیست که فقط وجود مبارک حضرت علی اکبر (ع) شبیه‌ترین به پیامبر (ص) بوده باشد.

امام رضا (ع) امام آرامش دهنده به موافقان و مخالفان بود

وی درباره چرایی دادن لقب رضا به امام رضای عزیز نیز گفت: لقب رضا از سوی مردم به امام هشتم (ع) داده شده است؛ چرا که به قول تاریخ نویسان و نزدیکان و هم عصران امام رضا (ع)، امام (ع) با موافقان و مخالفان خود به صورتی برخورد می‌کردند که آن‌ها با رضایت کامل از امام (ع) جدا می‌شدند، به گونه‌ای که در وجود خود از مواجهه و دیدن امام رضا (ع) احساس رضایت و آرامش به آن‌ها دست می‌داد. به این دلیل علی بن موسی (ع)، امام رضا (ع) نامیده شدند.